برای درک هر پدیده، ابتدا باید به منشاء و مبداء پیدایش آن پدیده و علل ظهور آن رجوع کرده و دلیل پدیدآورندگان را از طراحی آن محصول یا خدمت جویا شد.

بیمه عمر بعد از بیمه باربری دریایی و آتش سوزی مورد توجه قرار گرفت. در روزگاران کهن سربازان با پرداخت مبالغی، صندوق هایی تشکیل می دادند که مخارج کفن و دفن اعضاء خود را به عهده می گرفت. این صندوق ها را می توان نوعی تعاونی برای کمک به اعضای خانواده یک صنف شغلی خاص تلقی کرد.

در مورد بیمه های آتش سوزی اولیه نیز وضع به همین صورت بود و چنانچه در یک روستا خانه ای آتش می گرفت سایر روستاییان به بازسازی آن خانه کمک می کردند، که بنیان این گونه بیمه ها را می توان اخلاق و سجایان انسانی دانست.

 با گذشت زمان، افزایش جمعیت، توسعه اقتصادی و رشد مبادلات تجاری شکل بیمه ها نیز دارای جنبه حقوقی شد و بر مبنای قراردادهای مشخص قرار گرفت.

اولین بیمه نامه عمر ثبت شده، به صورت قرار داد مشخص مربوط به بیش از 475 سال قبل یعنی سال 1538 میلادی و مربوط به لندن است که در آن عده ای تاجر به عنوان بیمه گر با عقد قراردادی یک ساله فرد دیگر را به شرط فوت بیمه کردند. بعدها در قرن هفدهم میلادی نوعی شرط بندی بر سر زمان مرگ افراد در اروپا پیدا گردید که از سوی مقامات مذهبی غیر اخلاقی شناخته شد و همین امر تاثیری منفی بر رشد این گونه بیمه ها گذاشت.

با ورود به دوره رنساس صنعتی و ایجاد نهادهای مالی همچمون بانکها و فروش اوراق قرضه دولتی، نوعی شرکت توسظ فردی ایتالیایی به نام تونتین ابداغ شد که آمیخته ای از یک نوع بیمه عمر و سرمایه گذاری در اوراق قرضه بود. نحوه کار آن شرکت چنین بود که گروهی از افراد هم سن، سرمایه شان را در صندوق شرکت می گداشتند و آن سرمایه صرف خرید اوراق مشارکت دولتی می شود و در پایان دوره مالی،بر اساس توافقی که شرکاء کرده بودند، سود حاصله بین افراد زنده باقیمانده توزیع و سپس شرکت منحل می شد و به این ترتیب وراث فرد متوفی عضو شرکت، وجهی دریافت نمی کردند.

تونتین را می توان یک نوع بیمه نامه به شرط حیات همراه سرمایه گذاری تلقی کرد. اولین شرکت بیمه عمر، به سال 1762 میلادی در انگلستان شروع به کار کرد و در طول قرن هجدهم میلادی، ریاضیات و آمار نیز وارد این رشته از بیمه شده و به مرور نحوه محاسبه حق بیمه جنبه علمی و تخصصی یافت.

بیمه عمر در ایران

به وسيله نمايندگي يک شرکت بيمه خارجي به نام ويکتوريا در سال 1314 آغاز شد. اين نمايندگي بعد از يك سال فعاليت منحل شد و پورتفوي خود را كه شامل 150 بيمه نامه بود به شركت سهامي بيمه ايران كه آن زمان تازه تاسيس شده بود، واگذار كرد.

اولين بيمه نامه عمري كه توسط اين نمايندگي مزبور صادر شد، از نوع مختلط پس انداز و متعلق به يك تاجر تبريزي به نام جبار صالح نيا بود. سرمايه آن به مبلغ 600 ليره انگليسي در انقضاي مدت به بيمه گذار پرداخت شد.

شرکت های بیمه ایران، آریا، ملی، آسیا، البرز، امید، ساختمان و کار، حافظ، تهران، دانا و توانا در قبل از انقلاب در زمینه بیمه های عمر فعال بودند، در این بین شرکت بیمه توانا که یک شرکت بیمه ایرانی آمریکایی تخصصی در زمینه بیمه های عمر بود، بهترین عملکرد را بین شرکت های خصوصی داشت.

 بعد از انقلاب، تمامی شرکت های خصوصی، ملی اعلام گردید و در سال 1360 با هم ادغام و پرتفوی عمر شرکت های بیمه ملی شده نیز به شرکت بیمه آسیا منتقل شد.

در دهه 60 بیمه های مختلط به شرط فوت و حیات که جنبه پس اندازی داشتند دچار مشکلات فقهی شده و شرایط اقتصادی ناشی از جنگ نیز مزید بر علت بوده و موجبات توقف فروش این گونه بیمه نامه ها را فراهم ساخت. پس از رفع مشکلات، از سال 1373 دوباره این نوع بیمه نامه با عنوان بیمه عمر و پس انداز، وارد بازار شد و بیمه آسیا اولین بیمه نامه از این دست را بعد از انقلاب به فروش رساند.