پیش از این مقام‌های روس پس از انتقاد از حمله سه عضو ناتو به سوریه خواستار تشکیل نشست فوری شده بودند و پیش‌نویس طرحی را ارائه دادند که این حمله را ناقض منشور سازمان ملل می‌خواند و محکوم می‌کند.

این طرح اما در نشست شورای امنیت رأی نیاورد. پیش‌نویس قطعنامه پیشنهادی مسکو با سه رأی مثبت، هشت رأی منفی و چهار رأی ممتنع رد شد و نیازی به استفاده اعضای دائم از حق وتو نبود.

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا ساعت ۲۱ روز جمعه ۱۳ آوریل / ۲۴ فروردین به وقت واشنگتن اعلام کرد که دستور حمله به پایگاه‌های سلاح‌های شیمیایی بشار اسد در سوریه را صادر کرده است. این حمله با مشارکت فرانسه و بریتانیا علیه یک مرکز پژوهش و توسعه سلاح‌های شیمیایی در برزه در نزدیکی دمشق و دو پایگاه تولید و ذخیره سلاح‌های شیمیایی در نزدیکی حمص روی داد.

در این حمله بیش از ۱۰۰ موشک از جنگنده‌های بریتانیایی و فرانسوی و آمریکایی و نیز یک ناو جنگی آمریکا پرتاب شدند.

در نشست شورای امنیت چه گذشت؟

نمایندگان اعضای دائمی شورای امنیت، روسیه و چین و آمریکا و بریتانیا و فرانسه در نشست شنبه ۱۴ آوریل / ۲۵ فروردین به عامل حمله شیمیایی به دوما، بزرگترین شهر غوطه شرقی پرداختند که حمله هوایی شنبه صبح در واکنش به آن انجام شد.

دوما در زمان حمله شیمیایی یک‌هفته پیش هنوز در کنترل ارتش سوریه قرار نداشت. سوریه و روسیه و ایران این حمله شیمیایی را «صحنه‌سازی» خوانده اند و فرانسه و بریتانیا و آمریکا و ترکیه دولت بشار اسد را مسئول آن معرفی کرده‌اند.

آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل از ۱۵ عضو دائم و غیردائم شورای امنیت خواست تا برای حفظ امنیت و صلح جهانی متحد شوند. او از تمام طرف‌های درگیر در سوریه خواست خویشتن‌داری نشان دهند. گوترش وضعیت سوریه را بزرگترین تهدید برای صلح و امنیت جهان خواند.

او گفت که اماکن نظامی در سوریه برای جلوگیری از حملات شیمیایی هدف قرار گرفته‌اند.

• منتقدان

واسیلی نبنزیا، نماینده روسیه، آمریکا و فرانسه و بریتانیا در این نشست را به نقض منشور سازمان ملل و نقض حاکمیت ملی دولتی مستقل بدون مجوز شورای امنیت متهم کرد و گفت که این سه عضو ناتو به «اهداف نظامی و غیرنظامی» در حالی حمله کرده‌اند که هنوز سازمان منع گسترش تسلیحات شیمیایی گزارش خود را ارائه نداده است.

او آمریکا را به آغاز یک «ماجراجویی غیرقانونی نظامی» و «قلدرمآبی» متهم کرد و گفت که سیاست خارجی ایالات متحده «نواستعماری» است.

دیپلمات‌های روس در آستانه این نشست از دیگر اعضای شورای امنیت خواسته بودند که حمله به سوریه را محکوم کنند.

نماینده چین نیز در این نشست گفت که کشورش با استفاده از زور در روابط بین‌الملل مخالف است: «اقدام‌ نظامی یکجانبه با منشور ملل متحد تناقض دارد و حل بحران سوریه را دشوارتر خواهد کرد.»

بشار جعفری، نماینده سوریه در سازمان ملل نیز با محکومیت حمله به سوریه گفت که «آمریکا فلسفه بازگشت به دوران جنگ سرد را دنبال می‌کند».

نماینده بولیوی،‌ اتیوپی، گینه استوایی و ساحل عاج نیز خواهان بازگشت به دیپلماسی شدند و حمله سه عضو ناتو به سوریه را در تناقض با منشور ملل متحد دانستند.

• موافقان

نیکی هیلی، فرستاده آمریکا در سازمان ملل در واکنش به سخنان نماینده روسیه دمشق را بنا به مدارک موجود مسئول حمله شیمیایی به دوما دانست و از آمادگی واشنگتن برای حمله دوباره در صورت استفاده مجدد از سلاح شیمیایی در سوریه خبر داد و گفت:

«وفت صحبت‌کردن دیشب تمام شد. ما آماده حفظ فشار بر سوریه هستیم و اگر رژیم سوریه آن‌قدر احمق باشد که بخواهد اراده ما را بیازماید، سلاح‌هایمان مهیا هستند. هر زمان رئیس‌جمهورمان خط قرمزی ترسیم کند،‌ آن خط قرمز را اجرا خواهد کرد.»

او روسیه را به «جسارت‌بخشیدن به اسد» و به راه‌انداختن «کارزار اطلاعات کاذب» برای پنهان‌کردن نقش دمشق در حملات شیمیایی دوما متهم کرد و در ادامه مدعی شد که برنامه تسلیحات شیمیایی اسد در پی حملات بامداد شنبه «فلج» شده است.

نماینده بریتانیا نیز در این نشست تأکید کرد که تنها رژیم دمشق توانایی حمله شیمیایی به دوم را داشته است.

فرانسوا دلاتر، نماینده فرانسه در سازمان ملل نیز همین ادعا را تکرار کرد. ارتش فرانسه اعلام کرده که در این حمله برای نخحستین بار از موشک کروز استفاده کرده است.

نماینده لهستان نیز در این نشست از حمله سه عضو ناتو به سوریه دفاع کرد و استفاده روسیه از حق وتو در شورای امنیت به نفع دولت دمشق را «سیاسی‌کاری» و «نومیدکننده» خواند.

در حمله به سوریه چه گذشت؟

دیده‌بان حقوق بشر سوریه، یک گروه ناظر بر جنگ سوریه مدعی شد که سیستم دفاع ضدموشکی سوریه بیش از ۶۵ موشک شلیک‌شده را ردگیری و منهدم کرده است. این گروه ناظر در عین حال اصابت موشک‌ها به اهداف مهم را تأیید کرد.

وزارت دفاع آمریکا و رئیس‌جمهوری این کشور حمله به سوریه را موفقیت‌آمیز توصیف کرده‌اند. پنتاگون در بیانیه‌اش نوشت که «برنامه تسلیحات شیمیایی سوریه فلج شد.»

کنت مک‌کنزی، یک فرمانده بلندپایه پنتاگون گفت که حمله به مرکز تحقیقاتی برزه در نزدیکی دمشق «قلب برنامه تسلیحات شیمیایی سوریه» را هدف گرفت. او در عین حال تصدیق کرد که شاید بخش‌هایی از تسلیحات شیمیایی اسد هنوز باقی مانده باشند.

هنوز گزارش دقیقی از میزان خسارت وارده به اهداف مورد نظر آمریکا و فرانسه و بریتانیا ارائه نشده است. برخی رسانه‌های محلی از مجروح‌شدن سه تا شش تن در شهر حمص خبر می‌دهند.